Tereny poprzemysłowe ze względu na dogodne lokalizacje są atrakcyjne pod kątem budownictwa mieszkaniowego czy biurowego. Należy jednak pamiętać, że intensywny rozwój przemysłu w powojennej Polsce nie uwzględniał zupełnie aspektu środowiskowego. Na terenach zakładów przemysłowych do ziemi trafiały różnego substancję powodujące zanieczyszczenia gleby.
Na jakie zanieczyszczenia gleby możemy natrafić? Dlaczego przed rozpoczęciem inwestycji warto poznać historię danego miejsca? Sprawdź jakie tajemnice może kryć w sobie grunt, na którym planujesz zamieszkać.
Jakie substancje powodujące zagrożenie mogą znajdować się w ziemi?
Rodzaj zanieczyszczenia ziemi zależy od charakteru działalności przemysłowej prowadzonej na danym terenie. W ziemi mogą występować dwojakiego rodzaju zanieczyszczenia: organiczne oraz nieorganiczne. Do nieorganicznych należą głównie metale ciężkie lub cyjanki. Zanieczyszczenia gleby z grupy związków organicznych obejmują bardzo szeroką grupę trujących substancji. Mogą to być produkty ropopochodne, związane z przeróbką chemiczną węgla i ropy naftowej, smoły, wielopierścieniowe wodory aromatyczne, fenole.
Katalog substancji niebezpiecznych
Standardy jakości gleby i ziemi oraz dopuszczalnych zanieczyszczeń zostały zawarte w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 1 września 2016 r. w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi. Potencjalnie niebezpieczne substancje podzielono na 6 grup (metale i metaloidy, związki nieorganiczne, węglowodory, węglowodory chlorowane, środki ochrony roślin oraz inne zanieczyszczenia). Zanieczyszczenia gleby i/lub ziemi występują wówczas, gdy stężenie co najmniej jednej substancji przekracza wartość dopuszczalną (wyłączając naturalnie wysoką zawartość w środowisku, tzw. tło geochemiczne).
Skutki mieszkania na zanieczyszczonych gruntach
W przypadku zanieczyszczenia ziemi jesteśmy narażeni na dramatyczne w skutkach długofalowe oddziaływanie związków chemicznych. Wyobraźmy sobie sytuację, w której na dawnych terenach przemysłowych położonych po sąsiedzku z naszym osiedlem, będą prowadzone prace budowlane związane z głębokimi wykopami. Wówczas jesteśmy narażeni na emanację lotnych związków organicznych, potencjalnie szkodliwych dla zdrowia. Mówimy tu o oddziaływaniach potencjalnie kancerogennych, mogących mieć wpływ na cały układ nerwowy oraz o potencjalnych chorobach płuc.
Jak sprawdzić, jakie tajemnice kryje ziemia?
W obecnym stanie prawnym sytuacja nie jest łatwa. Nie istnieje pełna baza danych, gromadząca informacje o terenach potencjalnie historycznie zanieczyszczonych oraz historycznie zanieczyszczonych. Obecnie został opracowany system informatyczny, prowadzony przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska i Regionalne Dyrekcje Ochrony Środowiska, do którego wprowadzane są informacje o terenach, gdzie stwierdzono zanieczyszczenia środowiska, ale zawarte tam informacje nie są jeszcze kompletne.
Aby uniknąć sytuacji, w której będziemy narażeni na wpływ szkodliwych substancji, należy przeanalizować występowanie na danym obszarze różnego rodzaju aktywności przemysłowych; zarówno dużych obiektów przemysłowych (przemysł chemiczny, koksowniczy, gazownie, rafinerie), jak i małych, historycznych obiektów takich jak stacje obsługi maszyn rolniczych, dawne PGR-y, garbarnie itp.
Metody oczyszczenia ziemi
Jeżeli chodzi o oczyszczanie gruntów, czyli remediacje – mamy 2 podstawowe drogi. Pierwszą z nich jest metoda ex situ, polegająca na wykopaniu zanieczyszczonych gruntów i oczyszczeniu ich poza terenem inwestycji. Jest to metoda dość szybka i łatwa w przeprowadzeniu, choć bardzo droga i nieekologiczna, gdyż powstają duże ilości odpadów niebezpiecznych (zanieczyszczonego gruntu), które trzeba wywieźć poza teren inwestycji.
Remediacja metodą ex situ
Drugą ścieżką jest metoda in situ. Wówczas remediacje prowadzi się bez przemieszczania gruntów, wprowadzając w sposób w pełni kontrolowany do środowiska gruntowo-wodnego różnego rodzaju roztwory, gorące powietrze czy bakterie lub wypompowywać z ziemi zanieczyszczenia, zanieczyszczone powietrze gruntowe lub wody gruntowe gruntowe, tak aby oczyszczanie wody przeprowadzić na powierzchni.
Remediacja metodą in situ