Niektóre szkodniki, występujące w dużej ilości wyrządzają nieodwracalne szkody roślin, powodując poważne straty w ogrodzie. Jak się przed nimi chronić? Najlepszy sposób to bioróżnorodność.
Duża ilość szkodników w ogrodzie to nie tylko marne rośliny i warzywa, ale też możliwość pojawienia się grzybów toksynotwórczych, które wydzielają niebezpieczne dla zdrowia mykotoksyny. Aby ograniczyć ich liczebność, coraz częściej sięgamy po metody ekologicznej ochrony roślin. Oznacza to przede wszystkim wykorzystanie organizmów pożytecznych, które są naturalnymi sprzymierzeńcami w ochronie upraw.
Bioróżnorodność
Zasady integrowanej ochrony roślin, zostały wdrożone w 2014 r., jednak według najnowszego raportu Europejskiej Agencji Środowiska mimo stosowania integrowanej ochrony i rozwoju rolnictwa ekologicznego na terenie Unii Europejskiej obserwowany jest spadek bioróżnorodności. Ważne jest upowszechnianie praktyk rolniczych, które wspierają bioróżnorodność. Jest ona siłą natury oraz gwarantuje stabilność ekosystemów.
Wróg – naturalny sprzymierzeniec
Dla bioróżnorodności najistotniejszym zagrożeniem są zmiany klimatyczne oraz działalność człowieka. Konieczne staje się więc również angażowanie naturalnych wrogów do ochrony roślin przed szkodnikami. Jednak naturalni wrogowie nie są w stanie na tyle obniżyć liczebności szkodników, żeby nie było potrzeby ich odrębnego zwalczania. Gdyby tak było, niepotrzebna byłaby interwencyjna ochrona roślin – biologiczna lub chemiczna. Najlepiej jednak dążyć do tego, żeby naturalne mechanizmy były jak najsilniejsze, dzięki czemu będą redukowały one liczbę zabiegów chemicznych.
Szkodniki – bioróżnorodność
Obecność szkodników i ich naturalnych wrogów uruchamia naturalne procesy regulacyjne w przyrodzie. Gdybyśmy mieli zwalczyć wszystkie szkodniki zagrażałoby to istnieniu wielu organizmom, szczególnie tym, których rozwój jest w pełni od nich uzależniony. Przykładem są mszyce i niektóre ich pasożyty – gdybyśmy unicestwili mszyce, to rozwój niektórych pasożytniczych błonkówek byłby zagrożony. Metody ochrony bioróżnorodności są uzasadnione ekonomicznie (brak kosztów na środki ochrony) i ekologicznie (wzmacnianie naturalnych procesów regulacyjnych). Warto więc poznać naturalne organizmy, które wspomagają nas w walce ze szkodnikami upraw.
Bio wrogowie szkodników upraw
Naturalni wrogowie szkodników obejmują mikroorganizmy i makroorganizmy z różnych grup systematycznych. Wirusy i bakterie, ale też część ssaków odgrywa znaczącą rolę w ograniczaniu populacji szkodników.
Wirusy owadobójcze
Wśród wirusów owadobójczych najbardziej znani są przedstawiciele bakulowirusów, w tym wirus poliedrozy jądrowej spotykany najczęściej u gąsienic motyli, np.: piętnówki kapustnicy, rolnicy zbożówki, słonecznicy, czy brudnicy mniszki.
Grzyby owadobójcze
Głównie przedstawiciele owadomorkowców, workowców oraz strzępczaków. Owadomorki porażają: mszyce, pluskwiaki, gąsienice różnych motyli, chrząszcze, muchówki, przędziorki oraz wiele innych.
Bakterie owadobójcze
Przykładem jest bakteria glebowa Bacillus thuringiensis. Jej podgatunek używany jest do biologicznego zwalczania gąsienic motyli (bielinków, piętnówki kapustnicy i omacnicy prosowianki). Bakteria ta występuje naturalnie w środowisku, może samoistnie porażać szkodniki.
Pierwotniaki owadobójcze
Reprezentują gromady: wiciowce, korzenionóżki, schizogregaryny, mikrosporydia, haplosporydia, kokcydia oraz orzęski. Ograniczają liczebność szkodników z rzędu motyli oraz chrząszczy.
Owady, drapieżne pajęczaki
Są jedną z najliczniejszych grup wspomagających w walce ze szkodnikami. Zalicza się do nich reprezentantów: biegaczowatych, kusakowatych, trzyszczowatych, gnilikowatych, omomiłkowatych, biedronkowatych, oraz: pająki sieciowe, pająki wolnobiegające, roztocza, bzygowate, zajadkowate, zażartkowate, dziubałkowate, pryszczarkowate oraz skorki.
Kręgowce
Płazy oraz gady odgrywają dużą rolę w eliminacji wielu szkodliwych gatunków ślimaków, owadów i gryzoni (głównie ich osesków). Ważna też jest obecność ptaków i niektórych ssaków (np. jeży).
Nicienie owadobójcze
Do najpowszechniej spotykanych należą Steinernema i Heterorhabditis. Zasiedlają głównie środowisko glebowe. Na bazie kilku gatunków nicieni zostały stworzone biopreparaty do zwalczania pędraków, larw stonki kukurydzianej, larwy muchówek i wciornastków.
Pasożyty
Do pasożytów szkodników owadzich zalicza się błonkówki z rodzin: mszycarzowatych, kruszynkowatych, męczelkowatych, gąsieniczkowatych, bleskowatych, ale też muchówki z rodziny rączycowatych. Na bazie niektórych z nich powstały biopreparaty do upraw na pola uprawne.
Pamiętajmy o bezpieczeństwie gruntu. Przeprowadzając badania pod względem zanieczyszczeń chemicznych gleby, uzyskamy pewność, że nie jest ona zanieczyszczona, lub czy konieczna będzie remediacja gruntu.