Przypomina zwyczajny ogród, jednak składa się głównie z takich gatunków roślin, które po za zdobieniem ogrodu oczyszczają też wodę. Jego głównym zadaniem jest zbieranie i wykorzystywanie wody opadowej z pobliskich terenów, w tym z powierzchni utwardzonych. Wyjaśniamy czym dokładnie jest i jak założyć ogród deszczowy.
Zalety ogrodów deszczowych
– zmniejszają ilość spływających wód deszczowych (mniejsze ryzyko powodziowe)
– zwiększają bioróżnorodność
– poprawiają jakość odprowadzanych wód opadowych
– wpływają na zmniejszenie opłat za usługi wodne (w tym podlewanie ogrodu)
Jak założyć ogród deszczowy?
- Oszacowanie ilości wody, którą mamy do dyspozycji.
Należy zliczyć powierzchnię dachu, z którego odprowadzana jest woda, oraz ewentualnie ilość powierzchni utwardzonych, czyli: chodnika, podjazdu, parkingu, których spadki ukierunkują spływ wody w stronę ogrodu deszczowego. Następnie należy obliczyć powierzchnię całego ogrodu. Na każde 100 m2 nawierzchni utwardzonej trzeba zrealizować 6 m2 powierzchniowego obiektu małej retencji o średniej głębokości 0,5 m.
- Rodzaj podłoża
Jeśli mamy podłoże przepuszczalne, to możemy urządzić ogród deszczowy w gruncie, zakładając, że woda będzie infiltrować do głębszych warstw gleby, a na powierzchni pozostawać będzie tylko okresowo, bezpośrednio po opadach. Ogród będzie więc „suchym ogrodem deszczowym”. W przypadku obfitych opadów woda może się przelać w stronę wpustu kanalizacji deszczowej, studni chłonnej lub dalszej części ogrodu, w zależności od ukształtowania terenu. W przypadku podłoża nieprzepuszczalnego możemy urządzić „mokry ogród deszczowy” w gruncie albo ogród deszczowy w pojemniku. Nadmiar wody może być odprowadzany poza zbiornik poprzez drenaż i grawitacyjnie kierowany dalej na trawnik, do kolejnego ogrodu deszczowego, a gdy to możliwe do studni chłonnej, a w ostateczności do kanalizacji deszczowej.
- Dobór roślin i materiałów
Rośliny hydrofitowe tolerujące suszę (do „suchych ogrodów deszczowych”/obszarów wyższych w ogrodach urządzonych w gruncie): trzcina pospolita, sit rozpierzchły, pełnik europejski, kozłek lekarski, żywokost lekarski, mięta wodna, wiązówka błotna, rdest wężownik, sadziec konopiasty, tojeść kropkowana.
Rośliny hydrofitowe przybrzeżne (pierwszej strefy bagiennej), do sadzenia na obszarach zalewanych wodą do poziomu ok. 30 cm: sit rozpierzchły, pałka wąskolistna, turzyca leśna, żabieniec babka wodna, pałka delikatna, manna mielec, rdest ziemnowodny, kosaciec syberyjski, kaczeniec, tatarak zwyczajny, bodziszek błotny.
Rośliny wodne, do sadzenia w wodzie głębszej niż 30 cm: grążel żółty, grzybienie białe, rzęsa drobna, żabiściek pływający.
Drzewa: wierzba biała ogławiana, drzewa: olsza czarna.
Krzewy: wierzba szara, wierzba migdałowa, wierzba lwa, wierzba wiciowa, wierzba purpurowa, wierzba laurowa.
Pozostałe materiały:
– Ziemia żyzna wymieszana z piaskiem w stosunku 1:3,
– Warstwa żwiru – warstwa drenażowa, filtrująca wodę,
– Ściółka kamienna – zabezpieczenie przed wymywaniem żyznych części gleby i erozją wodną
– Otoczaki – układamy w miejscach dopływu wody wartkim strumieniem, chroniąc przed erozją wodną.
– Warstwa uszczelniająca (glina/folia pcv) – układanie na dnie, w celu uszczelnienia
– Rura drenażowa (szczelne ogrody/ogród w pojemnikach) – odprowadza nadmiar wody, może być połączona ze studnią lub studzienką kanalizacyjną.
– Pojemnik/skrzynia – dla ogrodu w pojemnikach
- Wykonanie
Niecka, skrzynia lub zagłębienie, w którym zakładamy ogród deszczowy, powinny mieć głębokość od 50 do 80 cm (im większa powierzchnia, tym założenie musi być głębsze) Wypełniamy je czterema warstwami drenażu rozkładamy 20-30 cm ziemi urodzajnej. Na drenażu można dodatkowo umieścić włókninę, która utrudni jego zamulanie. Jeżeli zakładamy ogród deszczowy w szczelnej skrzyni lub podwyższonej rabacie, lub gdy podłoże pod niecką jest gliniaste oraz nieprzepuszczalne, należy wyposażyć je w odpływ przelewowy, którym podczas gwałtownych opadów będzie mógł wypłynąć nadmiar wody. Dodatkową zaletą takiej konstrukcji jest to, że woda z której rośliny pobrały szkodliwe substancje, po przejściu przez kolejne warstwy wypełniające skrzynie/nieckę, zostaje po raz kolejny oczyszczona.
Jak pielęgnować taki ogród?
Dzięki obsadzeniu ogrodu odpowiednimi roślinami rodzimymi odpornymi na lokalne warunki atmosferyczne, pielęgnacja ogrodu nie jest trudna. Rośliny nie wymagają podlewania (z wyjątkiem bardzo długich okresów suszy) ani nawożenia. Aby w pełni spełniały swoją rolę oraz efektywnie zmniejszały obciążenie środowiska naturalnego zanieczyszczeniami, należy użytkować je z uwzględnieniem następujących prac pielęgnacyjnych:
– pielęgnacja roślinności: usuwanie roślin obumarłych, w razie potrzeby uzupełnianie ubytków
– raz w roku (wczesną wiosną tuż przed wegetacją) koszenie/ścinanie naziemnych uschniętych części roślin
– bieżąca kontrola stanu technicznego dopływów, elementów przepływowych, odpływów oraz innych elementów
– czyszczenie oraz udrażnianie studzienek kontrolnych
– likwidowanie uszkodzeń konstrukcyjnych (powstających np. wskutek erozji wodnej), przemieszczanie poprzesuwanych kamieni/warstwy ściółki żwirowej i ich uzupełnienie
– jeżeli do ogrodu deszczowego założonego w gruncie spływa woda z nawierzchni utwardzonych: zapewnianie spływu wody z jezdni oraz chodników/ usuwanie śniegu z poboczy i chodników
Nie zapominajmy o tym, że działanie szkodliwych substancji może docierać do nas z gleby. Niebezpieczne w niej substancje chemiczne mogą poważnie zagrażać naszemu zdrowiu. Pomyślmy nad tym i jak najszybciej przeprowadźmy badanie gruntu. Im wcześniej wykryte zostaną zanieczyszczenia, tym szybciej będzie możliwe przeprowadzenie remediacji. Nie zwlekajmy z tą decyzją, ponieważ dzięki oczyszczeniu skażonej gleby nasze zdrowie nie będzie już stale narażane na działanie toksycznych substancji.